Er zijn in Leiden meerdere organisaties die stadswandelingen verzorgen.
Goed opgeleide gidsen weten tijdens zo'n wandeling alles uit te leggen voor de bezienswaardige, historische of humoristische kanten van de stad.
Altijd gezellig en leerzaam, alleen er ontbrak nog een wandeling vonden Caecil van Harteveld en Leo Roosjen die gidsen zijn bij Groepswijzer.
Vorig jaar werden tijdens een emotionele herdenking van de deportatie van 51 Joodse weeskinderen in 1943, zes koffertjes onthuld als blijvend monument.
Caecil en Leo waren zo gegrepen door het verhaal achter en rondom de deportatie van en moord op de 51 weeskinderen, dat zij zich er deze winter helemaal in verdiept hebben.
Dit resulteerde in een nieuwe stadswandeling waarvan gistermiddag de eerste try out was.
Glibber was uitgenodigd mee te lopen en kwam zwaar onder de indruk en geëmotioneerd terug.
Het werd een interactieve wandeling, waarin door de deelnemers nog diverse aanvullingen en of anekdotes gegeven werden.
Om twaalf uur verzamelden wij ons bij het voormalig Joods Weeshuis en vertelden Caecil en Leo wat ongeveer de bedoeling van de wandeling was en dat ze hoopten op inbreng van de deelnemers.
De zes koffertjes staan symbool voor de deportatie van de totaal 271 Joden uit Leiden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De koffertjes zijn geplaatst op meerdere plekken in de stad die hier een rol in hebben gespeeld.
In onderling overleg besloten we van dit gedeelte een korte stille tocht te maken.
Het is onmogelijk het verhaal van de wandeling hier neer te zetten.
Ik laat jullie slechts meewandelen en geef zo nu en dan kleine details.
De eerste stop was bij de Joodse Synagoge die helaas bijna nooit meer te bezichtigen is door gebrek aan vrijwilligers.
Via het Van der Werfpark liepen we verder richting de Doezastraat waar tijdens de oorlog de arbeitseinsatz was gevestigd.
De eerste directeur was loyaal aan de Leidenaren en er werden dan ook vrijwel geen mannen en jongens naar Duitsland gestuurd.
Hij werd vervangen door een directeur die wel iedereen naar Duitsland stuurde.
Het verzet bracht hem om, wat helaas wel als repressaille van de Duitsers een aantal Leidenaren het leven heeft gekost.
We gingen de Molensteeg in, een onderdeel van destijds de Joodse wijk in Leiden.
Op de hoek bij de Vliet staat ook een koffertje ter nagedachtenis aan de Joden die hier gewoond hebben.
Hier werd ook uitgelegd waarom er voor koffertjes is gekozen.
Koffertjes staan voor vertrek en reizen, voor velen werd het helaas hun laatste reis.
Ook zetten de koffertjes mensen aan het denken als zij ze zien, waarom staat die koffer hier, wat ze zullen ze destijds meegenomen hebben en ga zo maar door.
Aan de overkant zit een ster ingemetseld in de muur, het is niet bekend door wie en wanneer deze is aangebracht.
Ik weet vrijwel zeker dat hij eerdaags een keer langskomt bij zijn Leids detail.
Ik sprak hem gisteren even op de markt en gaf hem de tip voor deze ster die hij (hoe bestaat het) nog niet kende.
Het koffertje bleef eenzaam achter en wij vervolgden onze weg richting Rapenburg.
Heel kort stonden we stil bij de rol van de universiteit in de oorlogsjaren.
Met uiteraard aandacht voor de protesrede van professor Cleveringa die openlijk protesteerde tegen het ontslag van zijn Joodse collega's.
Richting Kloksteeg passeerden wij de uit de film zo bekende studentenkamer (eerste hoekraam boven het terras) van de Soldaat van Oranje.
We kwamen door de Herensteeg.
Ook hier op de hoek weer een koffertje tegenover een huis waar Joden gewoond hebben.
Bij het monument Bagage hoort ook een koffertje dat speciaal gemaakt is voor scholieren.
In dit koffertje zit alle informatie over het Weeshuis, de koffertjes en verschillende opdrachten voor de leerlingen.
Een van de opdrachten is.
Voor Joden was in de tweede wereldoorlog veel verboden, vul jij nu eens in wie jij iets wilt verbieden en sta eens stil bij de gevolgen en het gevoel daarbij.
In het boekje Bagage dat bij het monument hoort staat ook een heel mooi en treffend gedicht van Remco Campert.
Caecil las het gedicht op de hoek van de Herensteeg en het Rapenburg voor.
Het enige wat je hoorde was het verkeer, de deelnemers waren er even stil van.
Ook hier bleef het koffertje weer als stille getuige achter.
We liepen verder naar het oude Politiebureau wat zo'n grote rol heeft gespeeld in de deportatie.
Destijds wilde hoofdofficier van der Wal geen leiding geven aan de operatie en werd vervangen.
Een andere agent O.P. Rozemeijer weigerde mee te werken.
Een jaar later werd hij voor een andere aanleiding ontslagen en weggevoerd, hij overleefde Buchenwald niet.
Leo nam dit gedeelte van de geschiedenis voor zijn rekening en had zichtbaar moeite met zijn uitleg.
Zelf veertig jaar gewerkt hebbende voor de politie had hij zich afgevraagd waarom zijn collega's destijds hebben kunnen meewerken.
Het antwoord is helaas erg simpel, ook zij hadden familie en angst voor repressailles.
Ook stond hij stil bij de rol van SS-ers en hoe deze tot hun gruwelijke onmenselijke daden konden komen.
Elke SS-er kreeg aan het begin van zijn opleiding een herdershond, deze hond was tijdens de keiharde opleiding zijn enige vriend en steun en toeverlaat.
Aan het eind van de opleiding moest hij zijn herdershond zelf wurgen.
Als je dit kunt doen, dan is alles wat je verder doet met mensen geen probleem meer voor je.
Ook nu nog komen dit soort gruweldaden voor en is de mens eigenlijk het enige dier dat kan moorden om lust en gewin, in tegenstelling tot de dieren die dit alleen doen om te overleven.
We liepen terug richting het Joods Weeshuis en stopten op de Breestraat nog even bij de Struikelsteentjes.
Deze steentjes zijn in heel Europa te vinden voor panden waar o.a. Joden hebben gewoond en worden geplaatst ter nagedachtenis aan allen die werden weggevoerd en vermoord in de Tweede Wereldoorlog.
Het was een indrukwekkende wandeling waar Glibber toch na afloop wel even stil van was en het nog steeds door zijn hoofd speelt.
De komende maanden gaan Leo en Caecil hem lopen met schoolkinderen.
In de fotoslideshow nog een aantal foto's van de wandeling.
Reacties
Niet erg hoor, zo lang ben je ook altijd bij mij bezig natuurlijk.
Ik kan mij voorstellen dat het nog door je hoofd "spookt".
Lind@
Bij de davidsster in de Molensteeg dacht ik inderdaad ook aan Leids Detail. Kom daar zeer zeker een keer mee op een passend moment... Ik ben op zoek naar info erover, maar moet er eerst wat meer over weten voor ik het als detail kan opnemen.